(.. dựa theo bài viết của Sebastian Hammelehle đăng trên báo Spiegel ngày 10.10.2013)
Viện Hàn lâm Khoa học Hoàng gia Thụy Điển (RSAS) ngày 10/10 đã tuyên bố trao Giải Nobel Văn chương 2013 – trị giá 900.000 Euro cho nhà văn Alice Munro, 82 tuổi, người Canada. Bà Munro người phụ nữ thứ 13 được trao giải thưởng Nobel Văn chương cũng là người Canada đầu tiên nhận giải thưởng này.
Từ lâu Alice Munro được nhắc đến như „ Bậc thầy của Truyện ngắn“ và nằm thường xuyên trong danh sách đề nghị trao giải thưởng Nobel hằng năm.
Bà Alice Munro sinh năm 1931 ( năm nay 82 tuổi) tại vùng đồng quê miền Ontario –Canada,nơi ba mẹ bà có một trang trại lớn. Nhà văn Jonathan Franzen đã gọi bà là „Tác giả những Áng văn hay nhất hiện nay của vùng Bắc Mỹ“ („die beste Prosa-Autorin im heutigen Nordamerika).
Như bà kể qua buổi phỏng vấn ,bà bắt đầu viết từ thưở học sinh, do khi đọc xong câu chuyện cổ tích „Nàng Tiên cá“ của Hans Christian Andersens bà thấy kết thúc câu truyện buồn thảm quá, nên đã nghĩ ra một kết thúc hạnh phúc hơn cho câu chuyện. Đấy là điểm khởi đầu cho một hành trình thật dài đến với giải Nobel Văn chương .Bà đã viết văn trong suốt quãng đời làm mẹ và nội trợ.
.
Ngay từ tập truyện ngắn đầu tiên Dance Of Happy Shades (Điệu vũ của Bóng hạnh phúc ) vào năm 1968 đã cho thấy bà có khả năng kể và tả rất cô đọng, súc tích đời sống xung quanh ,qua những câu chuyện thật đời thường .
Thể truyện ngắn,nhất là ở dòng văn chương Bắc Mỹ đã dính liền với các tên tuổi như Ernest Hemingway hay Raymond Carver,thường được giàn dựng qua lối nhìn nam giới : Vắn tắt,gãy gọn,vừa đủ dài để rít một điếu thuốc,uống cạn ly rượu Bourbon (American Whiskey).Thể truyện ngắn Bắc Mỹ cũng được hoàn thiện qua lối viết của Philip Roth,thế giới truyện là thế giới đàn ông với Testosteron là nguồn mực cho ngòi bút .
Do đó thật là điểm gây thiện cảm khi Hội đồng Giám khảo Thụy Điển đã không trao giải cho một ông nhà văn lão thành nào đại diện dòng Truyện ngắn Bắc Mỹ, mà trao cho một nhà văn nữ thông minh ,tinh tế ,dù các nhà văn như Philip Roth hay Thomas Pynchon cũng như Alice Munro từ lâu đã được nêu lên trong danh sách cần trao giải thưởng gấp.
Đây cũng là quyết định không có dư vị tính toán của chiến thuật chính trị như khi quyết định trao giải thưởng Nobel Văn chương vào năm 2012 cho nhà văn Trung quốc Moyan ( Mạc Ngôn).
Quyết định trao giải thưởng cho Alice Munro như ông Peter Englund –Thư ký Hội đồng Giám khảo bảo:
“Đấy là giải thưởng dành cho„Nhà văn nữ – Bậc thầy Truyện Ngắn đương đại“ (die Meisterin der zeitgenössischen Kurzgeschichte.“)
Munro có lối viết cổ điển gần giống như lối viết văn của„ Những bậc thầy thế hệ xưa“ , những nhà văn đã nổi tiếng lâu đời trên thế giới trong thể truyện ngắn gần hơn cả là nhà văn Nga -Tschechow.
Ở vào tuổi 82 nhà văn nữ mảnh khảnh , người sống suốt cuộc đời nơi miền đồng quê Ontario từ lâu đã nhận ra rằng kết thúc có hạnh phúc khi xưa bà từng mong muốn lúc hãy còn thiếu nữ cho câu chuyện „ Nàng Tiên Cá“ không phải tự nhiên đến được.
Bà nói : „Hạnh phúc rất phức tạp“ hay
“Hạnh phúc là Công việc khó nhọc“.
Điều này cũng đúng cho những tác phẩm của bà.
Alice Munro đã là bậc thầy trong nghề viết văn do bởi những gì bà viết cho ấn tượng được viết một cách thật dễ dàng, nhưng khi nhận xét kỷ đều thấy đó là kết quả quá trình làm việc cẩn thận chu đáo.
Lời văn phù hợp với tâm lý diễn giải ,phù hợp qua câu truyện ngắn,trong sáng không vết lỗi.
( Một lối văn tả kiểu „Tả như không tả“ hay „Hư chiêu thắng hửu chiêu“ của các Bậc Thầy)
Đặc biệt dư âm đọng lại sau mỗi câu chuyện kể của Munro luôn được độc giả tán thưởng qua câu văn kết thúc . Tác phẩm Tập Truyện Ngắn xuất bản năm 2004 với tựa đề „Tricks“ ( Ngón lừa ) đã kết thúc với câu :
“ Câu chuyện này rồi sẽ ưa được kể lại cho ai đó nghe- cho Hắn ta)
Alice Munro đã kể những câu chuyện không chỉ cho Hắn ta hay Cô ấy, chậm nhất là sau khi giải Nobel Văn Chương được trao , những người nghe bà kể chuyện sẽ là cả thế giới.
Dương Hoàng Mai
Munich
22.10.2013
Bài đọc thêm
Tiểu sử Alice Munro
http://vi.wikipedia.org/wiki/Alice_Munro
A.Munro và tác phẩm:
A.Munro& giải Nobel Văn Chương.
TIẾNG QUÊ HƯƠNG 